Жорий йилнинг 2 апрель куни Коррупцияга қарши курашиш агентлиги ҳамда БМТ Тараққиёт Дастурининг Ўзбекистондаги ваколатхонаси ҳамкорлигида Ўзбекистон Республикасининг Коррупцияга қарши курашиш бўйича 2021-2025 йилларга мўлжалланган Миллий стратегияси лойиҳаси муҳокамасига бағишлаб, Халқаро маслаҳат йиғилиши ташкил этилди.

Мазкур тадбирда Бирлашган Миллатлар Ташкилоти, БМТнинг Гиёҳванд моддалар ва жиноятчилик бўйича бошқармасининг Марказий Осиёдаги минтақавий ваколатхонаси, Иқтисодий ҳамкорлик ва тараққиёт ташкилоти, Европа иттифоқи, Европада хавфсизлик ва ҳамкорлик ташкилоти, Минтақавий мулоқот, Европа тикланиш ва тараққиёт банки, Осиё тараққиёт банки, ТИКА, JICA, КПМГ каби ташкилотларнинг мамлакатимиздаги ваколатхонаси вакиллари, хорижий давлатлар элчилари, халқаро экспертлар иштирок этишди.

Таъкидланганидек, Ўзбекистонда сўнгги йилларда коррупцияга қарши курашиш давлат сиёсати даражасига кўтарилди. Жумладан, мамлакат ва жамият қурилишининг барча соҳаларида коррупциоген омилларга чек қўйишга қаратилган 70 дан ортиқ норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар қабул қилинди.

Ушбу ислоҳотлар натижаси халқаро ташкилотлар томонидан ҳам эътироф этилмоқда. Жумладан, Transparency International коррупцияга қарши курашиш халқаро нодавлат ташкилоти Коррупцияни қабул қилиш индексининг 2020 йил рейтингига мувофиқ, Ўзбекистон ўз ўрнини 7 поғонага яхшилаб, 180 та давлат орасида 146-ўринни эгаллади (2019 йилда 153 ўрин).

Қайд этилганидек, “2021-2025 йилларга мўлжалланган Ўзбекистон Республикасининг коррупцияга қарши курашиш миллий стратегияси” лойиҳаси “Ёшларни қўллаб-қувватлаш ва аҳоли саломатлигини мустаҳкамлаш йили”да амалга оширишга оид давлат дастури доирасида ишлаб чиқилган бўлиб, уни маромига етказиш, ҳаётийлигини таъминлаш мақсадида давлат ташкилотлари, фуқаролик жамияти институтлари, академик доира вакиллари иштирокида Миллий маслаҳатлашувлар ташкил этилди. Жумладан, жорий йилнинг 28 январь куни Олий Мажлис палаталари, Судьялар олий кенгаши, Бош прокуратура, вазирлик ва бошқа давлат ташкилотлари, 18 март куни фуқаролик жамияти институти вакиллари, 26 март куни илмий ва академик доиралар иштирокида муҳокамадан ўтказилди.

Муҳокамаларда 300 га яқин фаоллар, экспертлар қамраб олинди. Улар томонидан 100 дан ортиқ таклифлар билдирилди. Ҳар бир иштирокчи томонидан билдирилган таклифлар асосида стратегия лойиҳаси янада такомиллаштирилди.

Маслаҳатлашув йиғилишининг навбатдагиси эса, Стратегия лойиҳаси юзасидан халқаро ташкилотлар ҳамда экспертлар вакилларининг фикрини олиш мақсадида ташкил этилди.

Йиғилишда халқаро экспертлар Стратегия лойиҳаси ишлаб чиқилаётгани мамлакатнинг яқин 5 йилда коррупцияга қарши куршиш бўйича давлат сиёсатини янги босқичга олиб чиқишига туртки бўлишини ҳамда Ўзбекистоннинг БМТнинг Коррупцияга қарши кураш конвенциясининг иштирокчи давлатлар ўзларининг узоқ йиллик дастурларини қабул қилиш бандининг ижроси таъминланишига таъкидлашди.

Ҳелена Фрайзер, БМТнинг Ўзбекистондаги доимий координатори

- Стратегия лойиҳасининг давлат, нодавлат, фуқаролик жамияти вакиллари иштирокида муҳокамадан ўтказилганини, кейинчалик халқ муҳокамасига қўйилишини ижобий баҳоланиб, бу амалиёт коррупцияни бартараф этиш учун барча бирлашиб, мувофиқлашган ҳолда курашни ташкил этиш борасидаги умуммиллий ҳаракатнинг дебочаси ҳисобланади.

Шу билан бирга бир қатор таклифлар ҳам бор. Коррупциянинг олдини олиш ва унга қарши курашишда инсонларнинг билим даражасини оширишни кучайтириш масаласини киритиш керак. Ва энг асосий урғуни Коррупцияга қарши курашишда жамиятнинг ролини кучайтириш лозим.

Матильда Димовска, БМТ Тараққиёт дастурининг Ўзбекистондаги доимий вакили

- Коррупцияга қарши кураш ва уни олдини олишда соҳанинг қонунчилик асосларини такомиллаштириш, жазо муқаррарлигини таъминлаш билан бирга масалага глобал жиҳатдан ёндашиш, ушбу йўлни босиб ўтган давлатларнинг тажрибаларига асосланган тавсиялар муҳим аҳамиятга эга.

Шу билан бирга лойиҳани бажариш ижро этиш механизмини ва унинг муддатларини кўриб чиқиш лозим. Аниқ муддат ва ижрочи белгиланмас экан, стратегияда белгиланган вазифалар ижросиз қолиб кетиши мумкин. 

Руслан Рябошапка, ИҲТТнинг Шарқий Европа ва Марказий Осиё давлатларида коррупцияга қарши курашиш тармоғи эксперти

- Стратегия лойиҳасида белгиланган вазифаларни самарали ижросини таъминлаш учун мақсадлар индикаторини аниқ кўрсатиб бериш лозим.

Иккинчидан, соҳага оид норматив-ҳуқуқий базани такомиллаштириш, хусусан, коррупцияга қарши ҳужжат ва дастурларни оптималлаштириш лозим.

Учинчидан, стратегия концептуал ҳужжат эканлигини инобатга олган ҳолда, ундаги ҳар бир вазифани ижро механизмини ўзида акс эттирган чора-тадбирлар дастурини ишлаб чиқиш керак.

Билдирилган таклифлар асосида Миллий стратегия лойиҳаси юзасидан такомиллаштириш ҳамда келгусида халқ ва жамоатчилик муҳокамасига тақдим этиш режалаштирилган.