Жорий йилнинг 19 апрель куни Коррупцияга қарши курашиш агентлиги ҳамда Адлия вазирлиги масъул ходимлари иштирокида матбуот анжумани ўтказилди.  Унда "Норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар ва уларнинг лойиҳаларини коррупцияга қарши экспертизадан ўтказиш борасида амалга оширилган ишлар ва истиқболдаги режалар" мавзусида атрофлича маълумотлар бериб ўтилди.

Коррупцияга қарши курашиш агентлиги томонидан манфаатдор идоралар билан биргаликда “Норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар ва улар лойиҳаларининг коррупцияга қарши экспертизаси тўғрисида”ги қонун лойиҳаси ишлаб чиқилди. (Ушбу қонун лойиҳасини ишлаб чиқиш вазифаси Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 29 июндаги ПФ-6013-сон Фармонида белгиланган.)

Ҳозирги вақтда норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар ва улар лойиҳаларининг коррупцияга қарши экспертизасини ташкил этиш билан боғлиқ муносабатлар идоравий норматив-ҳуқуқий ҳужжатга асосан тартибга солиб келинган бўлса, эндиликда коррупцияга қарши экспертизадан ўтказиш тартиби қонун билан мустаҳкамланмоқда.

Хорижий давлатлар тажрибасида ҳам норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар ва улар лойиҳаларининг коррупцияга қарши экспертизасини ўтказиш тартиби қонун билан белгиланган. Жумладан,

Корея Республикасининг 2006 йилдаги “Коррупциянинг олдини олиш тўғрисида”ги Қонуни ҳамда “Ҳуқуқни муҳофаза қилиш органлари тўғрисида”ги Президент Фармонига (30-модда) асосан Коррупцияга қарши кураш ва фуқароларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш комиссияси томонидан қонунлар ва қонун лойиҳаларидаги коррупцияни келтириб чиқарувчи омиллар ўрганилади.

Мустақил Давлатлар Ҳамдўстлиги мамлакатларидан Россия Федерациясининг 2009 йилда қабул қилинган “Норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар ва уларнинг лойиҳаларини экспертизадан ўтказиш тўғрисида”ги федерал Қонунига асосан, Давлат Думасининг Коррупцияга қарши курашиш қўмитаси томонидан барча турдаги норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар ва уларнинг лойиҳалари коррупцияга қарши экспертизадан ўтказилади.

Агентлик томонидан тақдим этилган қонун лойиҳасига биноан, қонунлар ва уларнинг лойиҳалари коррупцияни келтириб чиқарувчи омиллар юзасидан мажбурий ўрганилади. Қонуности ҳужжатлари коррупция хавф-хатаридан келиб чиқиб танлов асосида ҳар 6 ойда ўрганиб чиқилади.

Мисол тариқасида, Украина Республикасининг 2009 йилдаги “Коррупцияга қарши курашиш ва олдини олиш принциплари тўғрисида”ги Қонунига асосан, Қонунлар, Президент, Вазирлар Махкамаси ва вазирликлар томонидан қабул қилинадиган барча норматив ҳуқуқий ҳужжатлар коррупцияга қарши экспертизадан ўтказилиши мажбурийдир.

 “Норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар ва улар лойиҳаларининг коррупцияга қарши экспертизаси тўғрисида”ги қонун лойиҳаси 5 та боб ва 26 та моддадан иборат бўлиб,  унда қуйидаги масалалар тартибга солинмоқда:

• норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар ва уларнинг лойиҳаларини коррупцияга қарши экспертизадан ўтказиш соҳасидаги муносабатларни тартибга солишнинг умумий қоидалари;
• коррупцияга қарши экспертиза ўтказадиган органлар ва уларнинг ваколатлари;
• норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар ва уларнинг лойиҳаларидаги коррупциявий омиллар таснифи;
• коррупцияга қарши экспертизани ўтказиш тартиби;
• ушбу қонунни бузганлик учун жавобгарлик ҳамда белгиланган талабларга риоя этилиши устидан мониторингни ўз ичига олган қоидалар.

Бунда, коррупцияга қарши экспертизадан ўтказишга масъул органлар сифатида қуйидагилар таклиф этилмоқда:

1-Адлия органлари;

2-Вазирлик, идора ва ташкилотларнинг юридик хизматлари;

3-Коррупцияга қарши курашиш агентлиги.

Ўзбекистон Республикаси Коррупцияга қарши курашиш агентлиги коррупцияга қарши экспертиза ўтказишда давлат органларига услубий кўмаклашади, шунингдек бевосита коррупцияга қарши экспертизани амалга оширади.

Агентлик қуйидаги ҳолларда коррупцияга қарши экспертизадан ўтказаши мумкин:

а) норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар лойиҳаларини – жамият ва давлат манфаатларига даҳлдор, шунингдек, кўплаб салбий фикрлар келиб тушган ва жамоатчиликнинг кенг муҳокамасига сабаб бўлган ҳолатларда – ўз ташаббусига кўра ҳамда Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси палаталари ва Ўзбекистон Республикаси Президентининг тавсиясига биноан.

б) норматив-ҳуқуқий ҳужжатларни – амалда қўллаш жараёнида коррупцияга оид ҳуқуқбузарликларни келтириб чиқарганлиги аниқланган ҳолатларда – ўз ташаббусига кўра ёки Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси палаталари ва Ўзбекистон Республикаси Президентининг тавсиясига биноан.

Қонунга асосан норматив-ҳуқуқий ҳужжат лойиҳаларининг коррупцияга қарши экспертизаси лойиҳа ташаббускори томонидан тўлдириладиган чеклист орқали амалга оширилади.

Чеклистда 32 та коррупциявий омиллар таснифланган бўлиб, ушбу омиллар ишлаб чиқилган лойиҳада мавжудлиги ёки мавжуд эмаслиги нуқтаи назардан баҳоланади.

Агарда лойиҳада коррупциявий омил мавжуд бўлса, уни бартараф этиш ёки минималлаштириш бўйича чоралари кўрилиши шарт бўлади.

Мазкур қонун билан Коррупцияга қарши экспертизани ўтказишда жамоатчилик иштирокини таъминлашга алоҳида эътибор қаратилмоқда.

Матбуот анжумани давомида оммавий ахборот воситалари вакиллари ҳамда блогерлар ўзларини қизиқтирган саволларга жавоб олишди.

Коррупцияга қарши курашиш агентлиги

Ахборот хизмати