Assalomu alaykum, hurmatli deputatlar, yig‘ilish qatnashchilari,

Bugun Sizlarning e’tiboringizga “O‘zbekistonning milliy manfaatlariga va xalqaro imidjiga zarar yetkazuvchi jinoyatlarni tergov natijalarini kompleks tahlili” yuzasidan axborotni taqdim etmoqchiman.

Barchangizga ma’lum, Davlatimiz rahbarining siyosiy irodasi va islohotlarning mantiqiy davomi sifatida, mamlakatimizning ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy taraqqiyotiga putur yetkazadigan illatlardan biri, korrupsiyaning oldini olish va unga qarshi kurashish, davlat va jamiyat hayotining barcha sohalarida korrupsiyaviy omillarga chek qo‘yishga qaratilgan tizimli, maqsadli va kompleks chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda.

Bunda olib borilayotgan islohotlarning samaradorligini ta’minlash maqsadida jamiyatda avvalambor, korrupsiyaning oldini olish va aholi orasida unga nisbatan murosasiz munosabatni shakllantirishga yo‘naltirilgan preventiv choralarga ustuvorlik berilmoqda.

O‘tgan qisqa davr mobaynida ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlarda korrupsiyaviy xavf-xatarlarning oldini olish, jamiyatda korrupsiyaga nisbatan murosasiz munosabatni shakllantirish borasida bir qator choralar ko‘rildi. 

Birinchidan, davlat xizmati tizimi, Davlat organlari xodimlarining samarali ijtimoiy himoya qilinishi, moddiy ta’minoti va rag‘batlantirilishini kuchaytirishga qaratilgan choralar ko‘rildi. Xususan, oxirgi uch yilda davlat xizmatchilarining ish haqi bir necha barobarga oshirildi.

Ikkinchidan, Davlat organlarining nazorat-tekshiruv vazifalari maqbullashtirildi. Tadbirkorlik sub’ektlarining faoliyatini tekshirish tizimi takomillashtirildi. Ular faoliyatiga qonunga xilof ravishda aralashishga yo‘l qo‘ymaslik maqsadida Tadbirkorlarning huquqlarini himoya qilish bo‘yicha vakil instituti joriy qilindi.

Davlat aktivlarini boshqarish tizimi takomillashtirildi. Davlat xaridlarining mutlaqo yangi tizimi yo‘lga qo‘yilib, sohada oshkoralik, shaffoflikni ta’minlash, pirovardida korrupsiyaning oldini olish maqsadida “Davlat xaridlari to‘g‘risida”gi qonun qabul qilindi.

2019 yilda budjet ma’lumotlarining ochiqligini yanada oshirish maqsadida budjet mablag‘larining shakllanishi va sarflanishi ustidan parlament hamda jamoatchilik nazoratini o‘rnatishning yangi tartibi belgilandi. Unga ko‘ra, Davlat budjetini qonun tariqasida qabul qilish amaliyoti joriy qilindi.

Budjet xarajatlarini tartibga solish bo‘yicha jamoatchilik nazoratini amalga oshirish, budjet qonunchiligining buzilishi faktlari to‘g‘risida xabardor qilish va budjet jarayonini takomillashtirish yuzasidan takliflar kiritish tartib-taomilini tashkil etish maqsadida “Openbudget” – “Ochiq budjet” portali ishga tushirildi.

Davlat xaridlari to‘g‘risida ma’lumotlar d.xarid.uz saytiga joylashtirilib borilmoqda. Ochiq ma’lumotlar portali (data.gov.uz), yuridik shaxslar va tadbirkorlik sub’ektlarining hisobga qo‘yilgan ma’lumotlari bazasi (my.gov.uz) va boshqa platformalar bugungi kunda korrupsiyaga qarshi kurashish va uning oldini olishning eng samarali instrumentlari bo‘lgan ochiqlik va shaffoflik hamda jamoatchilik nazorati prinsipini ta’minlashda muhim ahamiyat kasb etmoqda.

Davlat boshqaruvi va xo‘jalik organlarida korrupsiyaga qarshi kurashish bo‘yicha samarali ichki nazorat (“kopmlayens-nazorat”) tizimini joriy qilish ishlari boshlandi.

Uchinchidan, davlat xizmatlarini taqdim etish va ma’muriy tartib-taomillarni tartibga solishning huquqiy va institutsional asoslari takomillashtirildi.

Xususan, ma’muriy va byurokratik to‘siqlarni bartaraf etish, ro‘yxatga olish, litsenziyalash va ruxsat berishga doir tartib-taomillarni soddalashtirish hamda ularning tezkorligini oshirish maqsadida barcha hududlarda jami 201 ta davlat xizmatlari markazlari tashkil qilindi.

Ushbu markazlar tomonidan 2018 yilda 37 turdagi davlat xizmatlari ko‘rsatilishi boshlangan bo‘lsa, 2019 yilda ularning soni 130 ga yetgan (qariyb 3 baravarga oshgan).

2020 yildan markazlar orqali 143 turdagi shaffof, qulay va tezkor davlat xizmatlari ko‘rsatilmoqda.

Litsenziyalash va ruxsat berish tizimini yanada liberallashtirish hamda institutsional jihatdan tubdan isloh qilish ishlari amalga oshirildi. Unga ko‘ra, joriy yildan boshlab, litsenziyalanadigan faoliyat va ruxsat etish xususiyatiga ega hujjatlarning 26 tasi to‘liq, 45 tasi birlashtirish yo‘li va 23 tasi xabardor qilish tartibi joriy etilishi yo‘li bilan bekor qilinishi ta’minlandi.

To‘rtinchidan, Jismoniy va yuridik shaxslarning murojaatlarini ko‘rib chiqish uchun “Xalq qabulxona”lari, Prezident portali, Bosh vazirning Tadbirkorlar murojaatlarini ko‘rib chiqish qabulxonalari hamda davlat organlari va tashkilotlarining “ishonch telefon”lari joriy qilindi.

Respublika bo‘ylab 209 ta xalq qabulxonasi tashkil etilib, fuqarolarning huquqlarini tiklash ustuvor vazifa sifatida belgilandi. Shuningdek, olis hududlarga barcha darajadagi rahbarlarning sayyor qabullarini o‘tkazish amaliyoti yo‘lga qo‘yildi.

Xalqning har bir masala bo‘yicha to‘g‘ridan-to‘g‘ri murojaat qilish erkinligi ta’minlanishi, mansabdorlarning xalq bilan bevosita muloqotga kirisha boshlaganining o‘ziyoq quyi va o‘rta tizimdagi korrupsiya darajasi qisqarishiga sabab bo‘ldi. 

Beshinchidan, Oliy Majlis palatalarida korrupsiyaga qarshi kurashish va sud-huquq masalalari bo‘yicha qo‘mitalar tashkil  etilgani ushbu sohada samarali parlament nazoratini amalga oshirishda muhim ahamiyat kasb etmoqda.

Bundan tashqari, ommaviy axborot vositalari, jurnalist va blogerlar erkinligini ta’minlashga, davlat idoralarining jamoatchilik va  ommaviy axborot vositalari uchun ochiq bo‘lishiga, rahbarlarning kundalik faoliyatida jurnalistlar bilan yaqin muloqot va hamkorlik o‘rnatishiga qaratilgan amaliy chora-tadbirlar ko‘rildi. Natijada mansabdorlarning har bir xatti-harakati jamoatchilik ko‘z oldida bor holicha namoyon bo‘la boshladi. Zero, ochiqlik-oshkoralik mavjud joyda korrupsiyaga qo‘l urish murakkablashadi.

Oltinchidan, korrupsiyaga oid huquqbuzarliklarni o‘z vaqtida aniqlash, ularga chek qo‘yish, ularning oqibatlarini, ularga imkon beruvchi sabablar va shart-sharoitlarni bartaraf etish bo‘yicha tizimli ishlar olib borilmoqda.

Korrupsiya xavfi yuqori bo‘lgan oliy ta’lim, kadastr, sog‘liqni saqlash, qurilish, bank, moliya va boshqa korrupsiya holatlari kuzatilayotgan sohalar tahlil qilinib, korrupsiyani yuzaga kelishiga sabab bo‘layotgan omillar va shart-sharoitlarni bartaraf etishga qaratilgan chora-tadbirlar amalga oshirib kelinmoqda.

Xususan, 2019-2020 yillarda eksperiment tariqasida, jamoatchilik va yetakchi ekspertlarni, shu jumladan xorijiy ekspertlarni jalb etgan holda kapital qurilish va oliy ta’lim sohalarida “Korrupsiyasiz soha” loyihasi amalga oshirildi.

Joriy yildan esa sog‘liqni saqlash va davlat xaridlari tizimida “Korrupsiyasiz soha” loyihasini amalga oshirish ishlari boshlandi.

Yettinchidan, korrupsiyaga qarshi kurashish sohasida xorijiy davlatlar va xalqaro tashkilotlar bilan samarali hamkorlik ishlari olib borilmoqda. Shuningdek, korrupsiyaga qarshi kurashish sohasida me’yoriy va tashkiliy-amaliy bazani takomillashtirish jarayoniga xalqaro tashkilotlar (BMT NJQKB, BMTTD, IHTT, YEXHT, SHHT, YEOG va boshqalar) jalb qilinmoqda.

Mazkur islohotlar natijasida, O‘zbekistonning xalqaro reyting va indekslardagi ko‘rsatkichlari oshib bormoqda.

Jumladan, 2021 yil yanvar oyida e’lon qilingan “Transparency International” xalqaro nohukumat tashkiloti tomonidan 2020 yil bo‘yicha “Korrupsiyani qabul qilish indeksi” reytingida O‘zbekiston 180 ta davlat orasida 146 o‘rinni egallab 7 pog‘onaga ko‘tarildi, 2019 yilda O‘zbekiston 153 o‘rinni egallagan bo‘lsa, 2018 yilda bu ko‘rsatkich 158-o‘rinni tashkil etgan. O‘zbekiston ikki yil ichida 12 pog‘ona ko‘tarilib, Markaziy Osiyo mintaqasida korrupsiyaga qarshi kurashishda eng barqaror ko‘rsatkichni namoyish etmoqda.

2020 yil mart oyida “World Justice Project” xalqaro fuqarolik jamiyati tashkiloti tomonidan e’lon qilingan “Huquq ustuvorligi” indeksida O‘zbekiston 0,47 ball bilan 92-o‘rinni egallagan. Mazkur hisobotda O‘zbekistonning eng katta o‘zgarishi “Korrupsiyaning mavjud emasligi” ko‘rsatkichida qayd etilgan bo‘lib 0,40 ball bilan 89-o‘rin bo‘lgan  (2019  yilda  0,38  ball  bilan  95-o‘rin).

Shuningdek, 2020 yilning sentabr oyida e’lon qilingan Jahon banki Boshqaruv sifati indikatorlarining 2019 yil uchun dunyo mamlakatlari reytingida O‘zbekiston “Korrupsiyani nazorat qilish” indeksida 214 davlat orasidan 179-o‘rinni (2018 yilda – 183-o‘rin) egalladi.

Bundan tashqari, 2020 yilning dekabr oyida “Open Data Watch” xalqaro notijorat tashkiloti tomonidan e’lon qilingan ochiq ma’lumotlar reytingida O‘zbekiston 63 ball bilan jahon bo‘yicha 187 mamlakat orasidan 44-o‘rinni, Markaziy Osiyoda esa 1-o‘rinni egalladi.

Hisobotda O‘zbekiston ushbu ko‘rsatkich bo‘yicha 2018 yilga nisbatan 125 o‘ringa yuqorilagan ikki mamlakatdan biri sifatida e’tirof etilgan.

Shu bilan birga, mazkur yo‘nalishda olib borilayotgan tizimli chora-tadbirlarning uzviy davomi sifatida Agentlik tomonidan O‘zbekiston Respublikasi Oliy Sudi va Bosh prokuratura bilan hamkorlikda korrupsiyaga oid, birinchi navbatda, O‘zbekiston Respublikasining milliy manfaatlariga va xalqaro imidjiga zarar yetkazuvchi jinoyatlarni tergov qilish natijalari kompleks tahlil qilib borilmoqda.

Xususan, tahlillar shuni ko‘rsatmoqdaki, so‘nggi yillarda Respublikada korrupsiyaga oid jinoyatchilikka qarshi kurash borasida bir qator amaliy chora-tadbirlar natijasida korrupsiyaga oid jinoyatlarni fosh qilish darajasi oshgan.

2020 yilda jami 1723 ta, shundan 9 nafar Respublika darajasidagi, 45 nafar viloyat darajasidagi, 1669 ta tuman va shahar darajasidagi mansabdor shaxslar jinoiy javobgarlikka tortilgan va korrupsiya oqibatida yetkazilgan 500 mlrd so‘mlik moddiy zararning 71% yoki 355 mlrd so‘mi aybdorlardan tergov davomida undirilgan. 

2020 yilda aniqlangan korrupsion jinoyatlar sodir etgan mansabdor shaxslarning eng katta qismi, ya’ni 835 nafar shaxs (48,5%)  JKning 167-moddasida ko‘rsatilgan jinoyatlarni sodir etgan shaxslar tashkil qilgan. Shuningdek, JKning 168-moddasi bilan 227 nafar shaxs,  184-moddasi bilan 207 nafar shaxs, 210-moddasi bilan 105 nafar shaxs, 205-moddasi bilan 58 nafar shaxs, 206-moddasi bilan 31 nafar shaxs, 207-moddasi bilan 25 nafar shaxs, 209-moddasi bilan 16 nafar shaxs jinoiy javobgarlikka tortilgan.

2020 yil davomida mansabdor shaxslar faoliyat yuritgan davlat organlari va tashkilotlari kesimida o‘tkazilgan tahlil davomida aniqlanishicha, 249 ta Xalq ta’limi vazirligi, 166 ta Sog‘liqni saqlash vazirligi 166 ta, 78 ta bank, 70 ta Maktabgacha ta’lim vazirligi, 53 ta Yergeodezkadastr qo‘mitasi, 31 ta Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi, 31 ta Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligi, 18 ta hokim o‘rinbosarlari, 18 ta Qishloq va suv xo‘jaligi vazirligi, 13 ta DSQ, 7 ta Mudofaa vazirligi, 3 ta sudya, 3 ta Arxitektura qo‘mitasi, 2 ta Adliya vazirligi, 947 ta boshqa vazirlik va idoralar mansabdor shaxslari jinoiy javobgarlikka tortilgan.

2020 yil davomida jinoiy javobgarlikka tortilgan shaxslar faoliyat yuritgan hududlar kesimida tahlil qilinganida, 245 ta Toshkent viloyati, 173 ta Samarqand viloyati, 170 ta Jizzax viloyati, 130 ta Surxondaryo viloyati, 152 ta Farg‘ona viloyati, 109 ta Namangan viloyati, 100 ta Andijon viloyati, 95 ta Qashqadaryo viloyati, 85 ta Sirdaryo viloyati, 79 ta Xorazm viloyati, 78 ta Toshkent shahri, 78 ta Qoraqalpog‘iston Respublikasi, 51 ta Navoiy viloyat, 19 ta Buxoro viloyatida mansabdorlik jinoyatlari qayd etilgan.

2021 yilning 6 oyi mobaynida 2544 nafar mansabdor shaxsga nisbatan korrupsiya holatlari bilan bog‘liq bo‘lgan 1676 ta jinoyat ishlari tergov qilinib, sudlarga yuborilgan.

2021 yilning 6 oyi davomida aniqlangan korrupsion jinoyatlar sodir etgan mansabdor shaxslarning eng katta qismi, ya’ni 1297 nafar shaxs (51%) JKning 167-moddasida ko‘rsatilgan jinoyatlarni sodir etgan shaxslar tashkil qilgan. Shuningdek, JKning 168-moddasi bilan 420 nafar shaxs, 210-moddasi bilan 80 nafar shaxs, 205-moddasi bilan
58 nafar shaxs, 206-moddasi bilan 4 nafar shaxs, 209-moddasi bilan 18 nafar shaxs jinoiy javobgarlikka tortilgan.

2021 yil 6 oyi davomida mansabdor shaxslar faoliyat yuritgan davlat organlari va tashkilotlari kesimida o‘tkazilgan tahlil davomida aniqlanishicha, 107 ta Sog‘liqni saqlash vazirligi, 74 ta Xalq ta’limi vazirligi, 69 ta davlat ulushi bo‘lgan davlat tashkilotlari, 66 ta bank, 64 ta Maktabgacha ta’lim vazirligi, 55 ta Transport vazirligi, 32 ta Energetika vazirligi, 26 ta Suv xo‘jaligi vazirligi, 26 ta Mehnat vazirligi, 24 ta Davlat Soliq qo‘mitasi huzuridagi Kadastr agentligi, 23 ta Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi, 15 ta Madaniyat vazirligi, 15 ta Davlat soliq qo‘mitasi, 14 ta Mahalla va oilani qo‘llab-quvvatlash vazirligi, 13 ta Qishloq xo‘jalik vazirligi, 10 ta Uy-joy kommunal xizmat ko‘rsatish vazirligi, 9 ta hokim o‘rinbosarlari, 9 ta Moliya vazirligi, 5 ta Veterinariya va chorvachilikni rivojlantirish davlat qo‘mitasi, 4 ta Agrosanoat majmui ustidan nazorat qilish inspeksiyasi mansabdor shaxslari jinoiy javobgarlikka tortilgan.

Sud yakunlari bo‘yicha korrupsiyaga oid jinoyat ishlari bo‘yicha  592,5 mlrd so‘mlik moddiy zarar yetkazilganligi aniqlanib, shundan 170,8 mlrd so‘mi yoki (28%) undirilib, 421,7 mlrd so‘m Bosh prokuratura huzuridagi Majburiy ijro byurosi tomonidan undirilishi belgilangan.

Shuningdek, Agentlik tomonidan O‘zbekiston Respublikasining milliy manfaatlariga va xalqaro imidjiga zarar yetkazuvchi hamda 2020 yil - 2021 yilning 1-yarmida  ochiq sud jarayonlarida ko‘rib chiqilgan 55 ta  jinoyat ishlari o‘rganib chiqildi. Jinoyat ishlarini saralashda korrupsion holatlarning ommaviy axborot vositalarida va ijtimoiy tarmoqlarda keng muhokamalarga sabab bo‘lganlik, yuqori rutbadagi mansabdorlar tomonidan sodir etilganlik va zarar miqdori 1 mln AQSH dollaridan oshiq bo‘lganlik kabi mezonlar belgilab olindi.

Bunday jinoyat ishlarining 15 tasi firibgarlik, 18 tasi o‘zlashtirish va rastrata qilish yo‘li bilan talon-taroj qilish, 2 tasi poraxo‘rlik, 20 tasi boshqaruv tartibiga qarshi qaratilgan jinoyatlarni tashkil qiladi.

Bunday jinoyatlar orasida “Sardoba suv ombori” qurilishi jarayonidagi talon-tarojlik va suiiste’molchiliklar yuzasidan 17 nafar mansabdor shaxs, jumladan “O‘ztemiryo‘lqurilishmontaj” UK bosh direktorining o‘rinbosari – Gidrotexnik inshootlar qurish direksiyasi boshlig‘i M.Xolmatov, Suv xo‘jaligi vazirligi Suv resurslari vasuvdan foydalanish boshqarmasi boshlig‘i Sh.Kuchkarov, Sardoba” suv ombori ob’ektlaridan foydalanish va rivojlantirish direksiyasi boshlig‘i F.Danaboyev, Sirdaryo suv qurilish invest” DUK rahbari S.Abdunazarov va boshqalar JKning 167-moddasi 3-qismi “a”, “v” bandlari, 209-moddasi 2-qismi “a”, “b” bandlari va 258-moddasi 2-qismi “a”, “b” bandlarida nazarda tutilgan jinoyatlarni sodir etganlikda aybdor deb topildi.

Zarar miqdori 1 mln AQSH dollari ekvivalentidan yuqori bo‘lgan hamda O‘zbekiston Respublikasining milliy manfaatlariga va xalqaro imidjiga zarar yetkazuvchi jinoyat ishlari soni esa 2020 yilda 2 ta, 2021 yilda 3 tadan iborat.

Misol uchun, Andijon shahar xalq ta’limi bo‘limi mansabdor shaxslari 2018 yil noyabr-dekabr, 2019 yil va 2020 yil 11 oyi davomida 33,8 mlrd so‘m naqd pul mablag‘larini bankdagi hisob raqamdan naqd pulda yechib olib, ushbu pullarni buxgalteriyaga kirim qilmasdan, talon-taroj qilganligi aniqlangan. Ushbu holat bo‘yicha sudning hukmi bilan A.Aripjonov JK 167-moddasi 3-qismining «a» bandi, 209-moddasining 1-qismida nazarda tutilgan jinoyatni sodir etganlikda aybdor deb topilib, 8 yil ozodlikdan mahrum qilish jazosiga hukm qilingan.

O‘zbekiston Respublikasining milliy manfaatlariga va xalqaro imidjiga zarar yetkazuvchi jinoyat ishlari orasida 2020 yilda 34 nafar shaxsga nisbatan 6 ta jinoyat ishi, 61 nafar shaxsga nisbatan 9 ta jinoyat ishi ommaviy axborot vositalarida keng muhokamalarga sabab bo‘lgan.

Mazkur toifadagi jinoyat ishlari bo‘yicha Respublika va viloyat miqyosidagi davlat organlari, tashkilotlari va korxonalari rahbar va o‘rinbosarlariga nisbatan 2020 yil davomida  19 ta jinoyat ishi bo‘yicha 21 nafar mansabdor shaxsga nisbatan, 2021 yil 1-yarmida 17 ta jinoyat ishi bo‘yicha 18 ta mansabdor shaxslarga nisbatan sudning ayblov hukmi chiqarilgan.

Shuningdek, ta’kidlash joizki, 2019-2020 yillar davomida mahalliy hokimliklarning 142 nafar xodimlari, jumladan 6 nafar hokim va 49 nafar hokim o‘rinbosarlari korrupsion jinoyatlar uchun sudlangan.  Bunday korrupsiyaviy jinoyatlarni sodir etish holatlari asosan Toshkent viloyati (30 nafar), Toshkent shahri va Jizzax viloyati  (14 nafardan)  hissasiga to‘g‘ri keladi. Mahalliy hokimliklar tizimida korrupsiyaviy holatlar asosan budjet mablag‘lari, jumladan qurilish uchun ajratilgan mablag‘larni sarflash, davlat xaridlarini amalga oshirish, binolarni buzish bilan bog‘liq kompensatsiya masalalarini hal etishda yo‘l qo‘yilmoqda.

Mahalliy hokimliklar tizimida kadrlar tizimidagi kamchiliklar, ayniqsa muqaddam korrupsion jinoyatlar sodir etgan shaxslarni yangi mas’ul lavozimlarga tayinlanganligi, yuridik xizmat tizimining sifatli va professional kadrlar bilan jamlanmaganligi kabi holatlar korrupsiyaviy holatlar sodir etilishiga sharoit yaratganligini aytib o‘tish zarur.

Yoki yana bir holat, Namangan viloyat hokimligining uy-joy kommunal xizmat ko‘rsatish boshqarmasi huzuridagi “Namangan ta’mirlash tiklash xizmati” DUK direktori J.Xashimov va buyurtmachi “Ko‘p xonadonli uylarni va issiqlik ta’minoti ob’ektlarini qurish bo‘yicha injiniring kompaniyasi” DUK Namangan viloyat filiali rahbari A.Tadjibayev bir guruh bo‘lib, Davlat dasturiga asosan viloyat hududidagi ko‘p qavatli uylarda bolalar maydonchasini qurish yuzasidan tanlov komissiyasiga o‘zining rahbarligidagi “Namangan ta’mirlash tiklash xizmati” DUK hamda o‘zi ta’sischi hisoblangan “Kapital qurilish dizayn servis” MCHJ nomzodini qo‘yish orqali g‘oliblikni qo‘lga kiritib, tuzilgan 1 mlrd so‘mlik pudrat shartnomalariga muvofiq, Namangan shahridagi 13 ta uylarda 170 mln so‘mlik, To‘raqo‘rg‘on tumanidagi  2 ta uylarda 8,9 mln so‘mlik, Pop tumanidagi 3 ta uylarda 11 mln so‘mlik va Yangiqo‘rg‘on tumanidagi 4 ta uylarda 13 mln so‘mlik, jami 203 mln so‘mlik qurilish ishlari bajarilgani haqida Shakl-3 hisobotlariga soxta ma’lumotlar kiritib, qalbaki ekanligini bila turib, ulardan foydalanib, haqiqatda bajarilgan ishlarga nisbatan 203 mln so‘m mablag‘larni ortiqcha olib, o‘ziga ishonib topshirilgan va ixtiyorida bo‘lgan juda ko‘p miqdordagi budjet mablag‘larini o‘zlashtirish yo‘li bilan talon-taroj qilishgan.

O‘zbekiston Respublikasining milliy manfaatlariga va xalqaro imidjiga zarar yetkazuvchi jinoyatlarni tergov qilish natijalarini kompleks tahlil qilish davomida davlat xaridlari sohasida bir qator muammoli holatlar mavjudligi aniqlandi.

Jumladan, davlat xaridlari jarayonida korrupsiyaga qarshi nazorat tizimi samaradorligi to‘laqonli bo‘lmaganligi oqibatida maqsadsiz yoki sun’iy oshirilgan narxlarda xaridlarni amalga oshirish, talon-tarojliklar ko‘rinishidagi xavf-xatarlar hamon saqlanib qolmoqda. Xususan, Bosh prokuraturaning ma’lumotiga ko‘ra, “Davlat xaridlari to‘g‘risida” gi qonun hujjatlari ijrosi buzilganligi bilan bog‘liq 2019 yilda 17 ta (7,3 mlrd so‘m), 2020 yilda 40 ta (73,3 mlrd so‘m), 2021 yilda 38 ta (142,7 mlrd so‘m moddiy zarar) jinoyat aniqlangan.

Ma’lumot o‘rnida shuni qayd etish joizki, 2020 yil davomida Respublikadagi davlat xaridlarining YAIM (yalpi ichki mahsulot) dagi ulushi 21,4%ni tashkil qilib, davlat buyurtmachilari tomonidan 1 mln.dan ortiq bitimlar doirasida jami 124 trln so‘mdan oshiq qiymatda davlat xaridlari amalga oshirilgan. Vaholanki, Iqtisodiy hamkorlik tashkilotiga a’zo davlatlarda davlat xaridlarining YAIM dagi ulushi o‘rtacha ulushi 12% ni tashkil qiladi.

Davlat xaridlariga tadbirkorlarning to‘laqonli ishtirok etishlari uchun yetarli shart-sharoitlarning yaratilmaganligi oqibatida, Moliya vazirligining rasmiy ma’lumoti bo‘yicha faqat
5% tadbirkorlik sub’ektlari xarid jarayonlarida ishtirok etishmoqda.

Birinchidan, davlat xaridlari jarayonidagi ayrim davlat buyurtmachilarining tanish-bilishchilik asosida ijrochilarni tanlashlari yoki manfaatlar to‘qnashuviga yo‘l qo‘yish holatlari sodir bo‘lmoqda.

Misol uchun, Jizzax viloyat hokimining o‘rinbosari A.Raxmonqulovning yaqin qarindoshlari tomonidan nazorat qilinuvchi “J-Quruvchi” MCHJ 120 mlrd. so‘mlik, “Qurilish Ta'minoti” MCHJ 80 mlrd. so‘mlik, “Abduvohid Qurilish Ta’mir’ MCHJ 61 mlrd. so‘mlik davlat buyurtmalarini qo‘lga kiritganligini keltirish mumkin.

 Ushbu qonun buzilishining sodir etilishi sabab va shart-sharoitlari tahlil qilinganida, xarid g‘olibini aniqlash jarayonida ma’lumotlarning yetarlicha ochiqligi ta’minlanmayotganligi, manfaatlar to‘qnashuvini aniqlash va huquqbuzarliklar sodir qilishni oldindan tiyib turish mexanizmining samarali faoliyat yuritmayotganligi, sohada “inson omili” yetarlicha bartaraf qilinmaganligi kabi omillar aniqlandi.

Shuningdek, qonunchilikda manfaatlar to‘qnashuvini buzganlik uchun jinoiy va ma’muriy javobgarlik nazarda tutilmagan bo‘lib, amaliyotda manfaatlar to‘qnashuviga yo‘l qo‘yganlik uchun Jinoyat kodeksining 205-moddasi (hokimiyat yoki mansab vakolatini suiiste’mol qilish) bilan kvalifikatsiya qilishga urinishlar mavjud bo‘lsa-da, davlat va jamiyat manfaatlariga yetkazilgan ko‘p miqdorda zarar yoki jiddiy ziyon yetkazilganligi holatini tergov va sud organlari tomonidan huquqni qo‘llash amaliyotida har xil talqin qilish holatlari uchramoqda.

Vaholanki, tender va tanlovlarda ayrim mansabdor shaxslar tomonidan raqobat muhiti buzilib, aksariyat manfaatli bitimlar ularning nazorati ostidagi ijrochilar tomonidan qo‘lga kiritilayotganligi natijasida kichik tadbirkorlik sub’ektlari bizneslari o‘sishi uchun muhim bo‘lgan daromaddan mahrum bo‘lishmoqda va ularda davlat xaridlari bozoriga kirib kelishga ishonchsizlik kayfiyati shakllanmoqda.

Ikkinchidan, davlat buyurtmachilari tomonidan raqobat tamoyillariga zid ravishda ishtirokchilarga sun’iy oshirilgan talablar ishlab chiqishlari yoki hech bir asossiz talabgorlarning takliflarini qabul qilmaslik holatlari davom etmoqda.

Ushbu holatlarning sodir etilishi sabab va shart-sharoitlarini tahlil qilish yakunlari shuni ko‘rsatmoqdaki, eng yaxshi takliflarni tanlash va tenderlar jarayonida umumiy va malakaviy talablar hamda texnik topshiriqlardagi talablar yetarlicha normativ-huquqiy tartibga solinmagan va davriy takrorlanuvchi ayrim turdagi tovarlar, ishlar xizmatlar bo‘yicha namunaviy texnik topshiriq va texnik iqtisodiy asoslar ishlab chiqilmagan.

Buning oqibatida, davlat buyurtmachilari tomonidan “oldindan kelishib olingan” ijrochiga norasmiy tarzda texnik topshiriqni ishlab chiqishni yuklash orqali tanlov shartlarni yaratish va boshqa ijrochilarga ortiqcha malaka talablari qo‘yish ko‘rinishidagi korrupsion sxemalar sodir etilmoqda. 

Uchinchidan,  davlat buyurtmachilari tomonidan eng yaxshi takliflarni tanlash va tenderlar o‘tkazish uchun e’lonlar berish jarayonida takliflarni baholash mezonlarini oldindan e’lon qilmaslik yoki mezonlarning ob’ektiv emasligi, ortiqcha byurokratik to‘siqlar va zarur axborot ta’minotining talab darajasida emasligi holatlari sodir etilmoqda.

Bu kabi holatlar boshqa tadbirkorlik sub’ektlari tomonidan davlat xaridlari savdolariga erkin kirib kelishlariga to‘siq bo‘lmoqda va buning oqibatida halol raqobat muhitiga nisbatan ishonchsizlik hissi paydo bo‘lmoqda.

To‘rtinchidan, normativ–huquqiy bazaning takomillashmaganligi, tarqoq holatda va unifikatsiya qilinmaganligi, shuningdek aksariyat ijtimoiy munosabatlar huquqiy tartibga solinmay, huquqiy bo‘shliqlar saqlanib qolayotganligi oqibatida turli korrupsion sxemalarning faoliyatiga shart-sharoit yaratilmoqda.

Misol uchun, yangi tahrirdagi “Davlat xaridlari to‘g‘risida” qonunga muvofiq, xarid komissiyasini shakllantirish davlat buyurtmachisining sub’ektiv ixtiyoriga havola qilinib, komissiya aynan qanday a’zolardan tarkib topishi, yig‘ilishlarda kvorumlar masalasi, tanlov komissiya raisi qanday tayinlanishi masalalari ochiq qolib ketgan. Mazkur davlat buyurtmachilari rahbarlari tomonidan korrupsiya holatlari sodir etishlariga, xususan xarid komissiyasini o‘ziga itoatkor qo‘l ostidagi xodimlar tarkibidan shakllantirishi, o‘zining ma’muriy resurslaridan foydalanib, xarid komissiya a’zolariga ta’sir ko‘rsatishiga va oqibatda “oldindan kelishilgan” xarid ishtirokchilarining g‘olib bo‘lishlariga imkon berishi mumkin.

Beshinchidan, amaldagi davlat xaridlari sohasidagi ma’lumotlarning ochiqlik va shaffoflik darajasi korrupsiyaning oldini olish uchun yetarli bo‘lmayapti. Ayniqsa, davlat xaridlari portalining axborot berish funksiyasi oddiy foydalanuvchi fuqaro uchun o‘ta murakkab bo‘lib, portaldan zarur ma’lumotlarni olish katta tajriba va bilim talab qiladi.

Ayni vaqtda, xarid.uz portali budjet va korporativ buyurtmachilar kesimida ajratilganligi, davlat buyurtmachisining STIR haqidagi ma’lumotlarni bilmagan foydalanuvchi tomonidan aniq bir buyurtmachi yoki moliyalashtirish manbalari kesimida ma’lumotlarni qidirish va tahlil qilish imkoni yo‘qligi jamoatchilik nazorati uchun ham to‘siq bo‘lmoqda.

Oltinchidan, davlat xaridlarida raqobat muhitini kuchaytirishga qaratilgan chora-tadbirlarga qaramasdan, raqobatga asoslanmagan tartib-taomillar orqali ijrochini tanlash salmog‘i yuqoriligicha qolmoqda. Xususan, xaridlarning 37,6% (46,6 trln so‘m) to‘g‘ridan-to‘g‘ri muzokaralar orqali, 31,5% (39,0 trln so‘m) yagona yetkazib beruvchilar bilan tuzilgan.

Xaridlar jarayonida 7,5 trln so‘m qiymatdagi 45502 ta shartnomalar bo‘yicha tanlovlar o‘tkazish, 12,3 trln so‘mlik 2349 ta shartnomalar bo‘yicha tenderlar o‘tkazish orqali ijrochilar aniqlangan bo‘lib, shundan 0,1 % ulushni 80 mlrd so‘mlik 269 ta elektron tender va tanlovlar tashkil qiladi.

Shu bilan birga, Qurilish vazirligining “Shaffof qurilish” tizimidagi elektron tenderlar jarayonidagi ishtirokchilarni baholash mezonlarini ishlab chiqishda chuqur ilmiy-amaliy yondashilmaganligi oqibatida, tadbirkorlik orasida ayrim noroziliklarga sabab bo‘lmoqda. 

Yettinchidan, xarid ishtirokchilari tomonidan nohalol raqobat asosida g‘oliblikni qo‘lga kiritish maqsadida soxta hujjatlar taqdim qilish, o‘zining moliyaviy imkoniyatlarini sun’iy oshirib ko‘rsatish, shuningdek davlat xaridi shartnomasini ijro qilish davomida insofsizlik sodir qilish holatlari davom etmoqda. Bunday insofsiz ijrochilar turli korrupsion aloqalar orqali Insofsiz ijrochilarning yagona reyestriga tushmay qolib, javobgarlikning muqarrarligi ta’minlanmayapti.

Sakkizinchidan, davlat xaridlari sohasidagi nazorat ko‘p holatlarda postfaktum holatida ishlamoqda, xarid ishtirokchisini tanlash jarayoniga qadar huquqbuzarlikning oldini olish funksiyasi samaradorligi past holatda saqlanib qolmoqda. Shu bilan birga, davlat xaridlari to‘g‘risida qonun hujjatlari talablarini buzganlik uchun javobgarlik choralari yuzasidan sud va tergov organlari tomonidan davriy umumlashtirishlar o‘tkazilmayapti.

Davlat xaridlari sohasidagi xavflarni tahlil qilish va baholash uchun zarur bo‘lgan jinoiy, ma’muriy va fuqarolik-huquqiy javobgarlik choralari statistikasi yuritilmayapti. 

Davlat xaridlarini qimmat narxlarda amalga oshirish, davlat xaridlari bozoriga kirib kelishga to‘sqinlik qilish, noqonuniy qarorlar uchun kollegial javobgarlik, raqobat muhitini buzish, tanlov va tenderlar o‘tkazish jarayonida mansab vakolatini suiiste’mol qilish kabi holatlar bo‘yicha jinoiy va ma’muriy huquqbuzarlikka oid ishlar, tergov va sud jarayonida kelib chiqayotgan muammolar bo‘yicha Oliy Sud Plenumi qaroriga va uslubiy qo‘llanmalarga ehtiyoj mavjud.

To‘qqizinchidan, davlat xizmatida ishga qabul qilish va kadrlar bilan ishlash borasidagi faoliyatda ayrim kamchiliklar mavjud.

Xususan, so‘nggi ikki yilda korrupsiyaviy qilmishlari uchun jinoiy javobgarlikka tortilgan mahalliy hokimliklar xodimlarining 20 nafari, jumladan 7 nafari tuman hokimi o‘rinbosari va 13 nafari boshqa xodimlari muqaddam shu toifadagi jinoyatlarni sodir etganligi uchun sudlangan shaxslarni tashkil qiladi.

Masalan, F.Atemov Quyi chirchiq tuman obodonlashtirish boqsharmasi boshlig‘i lavozimida ishlab kelib, 118,4 mln so‘mlik budjet mablag‘larini talon-taroj qilish va mansab soxtakorligi uchun 2019 yil fevral oyida sud tomonidan ikki yil bir oy muddatga ahloq tuzatish ishlari jazosiga hukm qilingan. Shunday bo‘lsa-da, F.Atemov 2019 yil sentabr oyida Quyi chirchiq tuman hokimining sanoatni rivojlantirish, kapital qurilish, kommunikatsiyalar va kommunal xo‘jalik masalalari bo‘yicha o‘rinbosari lavozimiga tayinlangan. Biroq, u mansabidan  foydalanib, tuman o‘rmon xo‘jaligiga qarashli yer maydonidan 17 nafar fuqarolarga dehqon xo‘jaligi uchun ajratilgan tomorqa yer uchastkalariga asossiz ravishda mulk huquqi tan olinishiga yo‘l qo‘yganligi uchun javobgarlikka tortilgan.

O‘ninchidan, davlat idoralari va tashkilotlarida yuridik xizmat faoliyati hanuzgacha o‘z mustaqil pozitsiyasiga ega, bilimli huquqshunoslar xodimlar bilan jamlash o‘rniga, rahbarlarga so‘zsiz itoat qiluvchi va past saviyali xodimlar tayinlanib kelinmoqda.

Xususan, so‘nggi ikki yilda tuman-shahar hokimlari tomonidan chiqarilgan qarorlarning 9196 tasi qonunga zid bo‘lganligi uchun bekor qilingan va 7768 tasi qonunga muvofiqlashtirilgan.

Yoki, hokimlik tizimidagi huquqshunoslarning o‘zlari tomonidan qonun buzilishlari sodir qilingan. Masalan, Jizzax shahar hokimligi huquqshunosi J.Axbutayev fukaro Z.Sa’dullayevni "Eski shahar buyum savdo kompleksi" AJ raisi o‘rinbosari lavozimiga tayinlash evaziga 3.400 AQSH dollarini firibgarlik yo‘li bilan olgan. Yoki, turar - joy qurishga yer uchastkasi olib berish vaji bilan Nukus tymani hokimligi huquqshunosi A.Gobenov 94 mln  so‘m, Tuproqqal’a tumani xokimligi xuquqshunosi A.Abdullayev 6,5 ming AQSH dollari, Chinoz tumani hokimligi bosh yuristkonsulti O.Tashmatov 5 ming AQSH dollarini firibgarlik yo‘li bilan olganligi uchun jazo muqarrarligi ta’minlangan.

Shu bilan birga, O‘zbekiston Respublikasining milliy manfaatlariga va xalqaro imidjiga zarar yetkazuvchi jinoyat ishlarini o‘rganish davomida korrupsion jinoyatlarga qarshi kurashish sohasida bir qator muammolar mavjudligi ma’lum bo‘ldi:

Birinchidan, Jinoyat Kodeksida “korrupsiya oid jinoyatlar” tushunchasiga to‘laqonli huquqiy ta’rif berilmagan. Bunda korrupsiyaga oid jinoyatlarni aniq va bir xil ta’rifini belgilash va qanday ijtimoiy xavfli qilmishlar kirishini belgilash maqsadga muvofiq.

Mazkur huquqiy ta’rif, korrupsiyaga oid jinoyatlar to‘g‘risida statistikani yuritish, korrupsion vaziyatni tahlil qilish, baholash  hamda korrupsiya va manfaatlar to‘qnashuviga yo‘l qo‘ygan shaxslar haqidagi ma’lumotlar bazasini shakllantirishga imkon beradi.

Shu bois, Jinoyat kodeksida “korrupsiyaga oid jinoyatlar” tushunchasiga aniq ta’rif berilishi hamda shu ta’rif asosida huquqiy statistik ma’lumotlar yuritilishi maqsadga muvofiq.

Ikkinchidan, korrupsiyaga oid jinoyatlarni tergov qilish natijalari tahlili shuni ko‘rsatmoqdaki, so‘nggi paytlarda korrupsion jinoyatlar oqibatida yetkazilgan moddiy zararni undirish ahvoli yildan yilga pasayib bormoqda. Xususan, 2019 yilda jami korrupsion jinoyatlar oqibatida yetkazilgan 1,8 trln so‘mlik moddiy zararning 94,1% yoki 1,74 mlrd so‘mi aybdorlardan tergov davomida undirilgan. 2020 yilda esa 500 mlrd so‘mlik moddiy zararning 71% yoki 355 mlrd so‘mi aybdorlardan tergov davomida undirilgan. Oliy sud taqdim qilingan ma’lumotlarga ko‘ra, 2021 yil 6 oyida korrupsiyaga oid jinoyat ishlari sudlovi yakunlari bo‘yicha bo‘yicha 592,5 mlrd so‘mlik moddiy zarar yetkazilganligi aniqlanib, shundan 170,8 mlrd so‘mi yoki (28%) undirilib, 421,7 mlrd so‘m Bosh prokuratura huzuridagi Majburiy ijro byurosi tomonidan undirilishi belgilangan.

Uchinchidan, korrupsion jinoyatlar orasida JKning
167-moddasida ko‘rsatilgan jinoyatlar salmog‘i yuqoriligicha qolmoqda. Misol uchun, 2019 yilda aniqlangan korrupsion jinoyatlar sodir etgan mansabdor shaxslarning eng katta qismi, ya’ni 660 nafar shaxs (49,3%) ni, 2020 yilda 835 nafar shaxs (48,5%) ni, 2021 yilning 6 oyi davomida 835 nafar shaxs (51%) ni  JKning 167-moddasida ko‘rsatilgan jinoyatlarni sodir etgan shaxslar tashkil qilgan.

Shuningdek, jinoyat ishlarining sudlovi yakunlari tahlili shuni ko‘rsatmoqdaki, ayrim hollarda moddiy zarar qoplanmagan holatlar bo‘yicha ozodlikdan mahrum qilish jazosini qo‘llash imkoni mavjud bo‘lgani holda, sudlar tomonidan ozodlikni cheklash jazosi tayinlash amaliyoti mavjud.

Misol uchun, jinoyat ishlari bo‘yicha Bo‘z tuman sudining 2019 yil
2 aprel kungi hukmi bilan Kayumov Otabek Odilovich (1981 y.t.) O‘zbekiston Respublikasi JKning 167-moddasi 3-qismi “a” bandi,
209-moddasi 1-qismi va 227-moddasi 1-qismi bilan aybli deb topilib, yetkazilgan 195 mln so‘m moddiy zarardan 51 mln so‘m qismi qoplanmagan bo‘lsa-da, O‘zbekiston Respublikasi JKning 72-moddasini qo‘llab, 2 yil muddatga sinov muddati belgilagan.

Yoki yana bir misol, jinoyat ishlari bo‘yicha Bo‘z tuman sudining hukmining 2019 yil 4 iyun kungi hukmi bilan Xamrayeva Surayyo Abdugafurovna O‘zbekiston Respublikasi JKning 167-moddasi  2-qismi “a,v,g” bandlari va 227-moddasi 1-qismi bilan aybli deb topilib, yetkazilgan 99,6 mln so‘mlik moddiy zarar umuman qoplanmagan bo‘lsa-da, sudlanuvchining avvaliga 16,3 mln so‘m, so‘ngra 6 oy davomida qolgan moddiy zararlarni to‘lab berishi haqidagi va’dasi asos qilib olinib, O‘zbekiston Respublikasi JKning 72-moddasini qo‘llab, tayinlangan jazoni shartli deb hisoblab, 2 yil muddatga sinov muddati belgilangan.

Kompleks tahlillar natijalari moddiy zarar qoplanmagan holatlar yuzasidan JKning 167-moddasida ko‘rsatilgan jinoiy javobgarlikni oshirishni hamda moddiy normalarni yanada takomillashtirish zarurati mavjudligini ko‘rsatmoqda.

Shuningdek, hozirgi vaqtda Agentlik, Oliy Sud, Bosh prokuratura va Adliya vazirligi tomonidan korrupsiyaning oldini olishga qaratilgan quyidagi chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda:

- Korrupsiyaga oid jinoyatlarni sodir etgan shaxslarning reyestri shakllantirilmoqda;

- Korrupsiyaga oid jinoyatlarni sodir etgan shaxslarga nisbatan ayrim yengillashtiruvchi holatlar, xususan avf etish, amnistiya, JK ning 73,74-moddasi qo‘llanilmasligini belgilash yuzasidan qonun loyihalari ustida ishlanmoqda;

- “Davlat xizmatchilarining mol-mulki va daromadlarini deklaratsiya qilish to‘g‘risida”, “Normativ-huquqiy hujjatlarning korrupsiyaga qarshi ekspertizasi to‘g‘risida” qonun loyihalari, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining "Davlat organlari va tashkilotlari, shu jumladan mahalliy davlat hokimiyati organlarida korrupsiyaga qarshi kurashish ishlarining samaradorligini reyting baholash tizimini joriy etish to‘g‘risida"gi Qarori, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining "Moliyalashtirishning markazlashtirilgan manbalari hisobiga amalga oshirilayotgan investitsiya loyihalarini majburiy ravishda korrupsiyaga qarshi ekspertizadan o‘tkazish tartibini joriy etish to‘g‘risida"gi Qarori loyihalari ishlab chiqildi.

Shunga ko‘ra, quyidagilar taklif qilinadi:

1. JKning 167-, 168-moddasini tahrir qilib, 167-moddasi 1,2,3,4- ta qismlarni tuzish, juda ko‘p miqdordagi talon-tarojliklarni o‘ta og‘ir jinoyatlar turiga kiritish, mansab yoki xizmat mavqeini suiiste’mol qilish yo‘li bilan 167-, 168-moddasida nazarda tutilgan jinoyatlar sodir qilingan va moddiy zarar qoplanmagan holatlar bo‘yicha uzoq muddatli ozodlikdan mahrum qilish jazosini belgilash;

2. JKning 167-moddasi 2-qismi “g” bandi “mansab mavqeini suiiste’mol qilish”, 168-moddasi 3-qismi “v” bandida “xizmat mavqeini suiiste’mol qilish” jumlalari qo‘llanilgan. Bunda JKning
167, 168-moddalarida nazarda tutilgan jinoyatlar nafaqat mansabdor shaxslar, balki xizmatchilar tomonidan ham sodir etilishi mumkinligini inobatga olgan holda, “mansab yoki xizmat mavqeini suiiste’mol qilish yo‘li” jumlasiga tahrir qilish huquqni qo‘llash amaliyotida normani turlicha sharhlashlarning oldini oladi va statistik hisobotlar yuritilishini osonlashtiradi.

3. Yetkazilgan moddiy zarar qoplanmagan taqdirda ozodlikni cheklash, shartli hukm qilish, axloq tuzatish ishlari kabi jazolar tayinlanmasligini, JKning 73-, 74-moddalariga o‘zgartirish kiritib, JKning 167, 168-moddasida ko‘rsatilgan jinoyatlarni sodir qilib, moddiy zararni qoplamagan shaxslarga nisbatan jazodan shartli ravishda ozod qilish yoki jazoni yengilrog‘i bilan almashtirish qo‘llanilmasligini kiritish;

4. Mansabdor shaxs tomonidan ko‘p miqdordagi davlat xaridlariga oid bitimlarni manfaatlar to‘qnashuviga ega bo‘lgan shaxslar bilan tuzganlik uchun jinoiy javobgarlikni nazarda tutuvchi Jinoyat Kodeksiga yangi 1751-moddasini kiritish;

5. Jinoyat kodeksida “korrupsiyaga oid jinoyatlar” tushunchasiga aniq ta’rif berish;

6.  JKning 57-moddasiga ham tegishli o‘zgartirish kiritib, korrupsion jinoyatlarni sodir qilgan shaxslarga qonunda ko‘rsatilganidan ko‘ra yengilroq jazo qo‘llashga yo‘l qo‘yilmasligini belgilash;

7. JKning 167, 168, 202-moddalarida nazarda tutilgan jinoyatlarni sodir qilib, moddiy zarar qoplanmagan taqdirda, sudlar tomonidan ozodlikni cheklash jazosini tayinlash va shartli jazo qo‘llashning aniq mezonlarini JKda belgilash;

8.  Jinoyat ishlarini O‘zbekiston Respublikasining milliy manfaatlariga va xalqaro imidjiga zarar yetkazuvchi sifatida baholash mezonlarini ishlab chiqish, shuningdek ushbu sohadagi ilmiy-tadqiqot faoliyatini rag‘batlantirish;

9. Jinoyat – protsessual kodeksga Agentlikning korrupsiyaga oid jinoyat ishlarini o‘rganishga doir vakolatlarini belgilovchi tegishli o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritish.

E’tiboringiz uchun rahmat.

Korrupsiyaga qarshi kurashish agentligi direktori

Akmal Burxanov