Korrupsiyaga qarshi kurashish agentligi tomonidan 2021 yilda davlat organlari va tashkilotlari tomonidan ochiqlikni taʼminlash sohasida erishilgan asosiy yutuqlar, shuningdek, yoʼl qoʼyilayotgan kamchiliklar tahlil qilindi.

Аgentlik, xususan, ochiqlik sohasini muvofiqlashtirish va doimiy monitoring qilish, ochiq maʼlumotlar roʼyxatini toʼldirish, jamoatchilik nazoratini kuchaytirish, amaldagi qonunchilik hujjatlaridagi boʼshliqlarni toʼldirib, ijrosini taʼminlash boʼyicha tizimli tahlillarga asoslangan keng qamrovli chora-tadbirlarni amalga oshirdi. Bu borada Oʼzbekiston Respublikasi Prezidentining PF-6247-son Farmoni asosida Аgentlik tuzilmasida alohida tarkibiy tarmoq — Davlat organlari va tashkilotlari faoliyati ochiqligini taʼminlash boshqarmasining tashkil etilganligi ayni yoʼnalishdagi ishlarni yangi bosqichga olib chiqish va ularni xalqaro standartlar talablariga muvofiqlashtirish imkonini bermoqda.

Misol uchun, manfaatdor vazirlik va idoralar bilan birga Xalqaro huquq ustuvorligi indeksining “Hukumatning ochiqligi” omili (Open Government Factor, WJP Rule of Law Index) boʼyicha mamlakatimizning oʼrnini oshirishga qaratilgan kompleks tahlillar amalga oshirildi va ularning natijasi asosida Oʼzbekistonning mazkur xalqaro indeksdagi koʼrsatkichlarini yaxshilash boʼyicha chora-tadbirlar dasturi ishlab chiqildi.

Ushbu dasturda fuqarolarning davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyati toʼgʼrisidagi axborotlardan erkin foydalanish darajasini oshirish va fuqarolik jamiyati institutlarining ishtirokini kengaytirish, ochiqlik toʼgʼrisidagi qonun hujjatlarini buzganlik yuzasidan shikoyat qilish mexanizmlarini joriy etish kabi muhim masalalar qamrab olingan.

Farmonda, shuningdek, Oliy Majlis Qonunchilik palatasi va Senati majlislari, Qoraqalpogʼiston Respublikasi Joʼqorgʼi Kengesi, xalq deputatlari viloyat, tuman, shahar Kengashi sessiyalarini telekanallar, shuningdek, Internet tarmogʼi orqali jonli efirga uzatilishini taʼminlash belgilangan. Shunga koʼra, 2021 yil 1 dekabrdan boshlab, mazkur amaliyot yoʼlga qoʼyildi. Bu esa fuqarolarning huquqiy xabardorlik darajasini oshirishga, xalq deputatlari viloyat, tuman, shahar Kengashining davlat boshqaruvidagi roli va nufuzini yuksaltirishga xizmat qilmoqda, qolaversa, vakillik organlarida koʼrib chiqilib, qaror qabul qilingan masalalar yuzasidan fuqarolarning oʼz vaqtida munosabat bildirishi imkonini bermoqda.

Oʼtgan davrda Аgentlik tomonidan davlat organlari va tashkilotlari faoliyatining ochiqlik darajasini aniqlash va yanada yaxshilashga qaratilgan zarur chora-tadbirlar ham amalga oshirildi. Jumladan, vazirlik va idoralar, shuningdek, mahalliy davlat hokimiyati organlarining ochiqlik sohasidagi majburiyatlariga toʼliq rioya etilishini joyiga chiqib oʼrganish va masofaviy monitoring qilib borish tizimi joriy etildi.

2021 yil yakuni boʼyicha respublika miqyosidagi idoralar kesimida oʼtkazilgan monitoring natijalariga koʼra, 135 ta vazirlik va idoralarning 92 tasi xizmat safarlari va xorijdan tashrif buyurgan mehmonlarni kutib olish xarajatlari haqidagi maʼlumotlarni oʼz rasmiy veb-saytiga joylashtirmaganligi aniqlandi. Yoki 72 ta davlat organi va tashkiloti oʼz tasarrufidagi xizmat avtomototransport vositalari, xizmat uylari va boshqa koʼchmas mulklar toʼgʼrisidagi maʼlumotlarni Ochiq maʼlumotlar portaliga oʼz vaqtida joylashtirilishini taʼminlamagan, 18 tasi esa Portalda shaxsiy kabinet ham ochmagan.

Monitoring natijalari mahalliy hokimliklar tomonidan Farmonda koʼrsatilgan ijtimoiy ahamiyatga molik maʼlumotlarni rasmiy veb-sayt va boshqa axborot resurslarida joylashtirib borish faoliyatida ham xamon jiddiy nuqsonlar mavjudligini koʼrsatmoqda.

“Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligi toʼgʼrisida”gi Qonunning 22-moddasida davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligi toʼgʼrisidagi qonun hujjatlarini buzgan shaxslar javobgar boʼlishi belgilangan boʼlsa-da, qonunchilikda bu borada javobgarlikni belgilovchi maxsus norma nazarda tutilmagan.

Joriy yilning iyul-oktyabr oylarida oʼtkazilgan monitoringda 121 ta davlat organi tomonidan xizmat safari va xorijdan tashrif buyurgan mehmonlarni kutib olish xarajatlari hamda oʼz tasarrufidagi xizmat avtotransport vositalari toʼgʼrisidagi maʼlumotlar eʼlon qilinmaganligi aniqlangan.

Oʼrganish va tahlillar, shuningdek, ilgʼor xalqaro standartlar talablari asosida davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligi toʼgʼrisidagi qonunchilikni buzganlik uchun maʼmuriy javobgarlikni belgilovchi (yangi 215⁷-modda) qonun loyihasi ishlab chiqilib, Oʼzbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasiga kiritildi. Unda ochiq maʼlumot sifatida joylashtirilishi kerak boʼlgan ijtimoiy ahamiyatga molik maʼlumotlar roʼyxatiga kiritilgan maʼlumotlarni eʼlon qilmaslik yoki toʼliq eʼlon qilmaslik, eʼlon qilish muddati va tartibini buzganlik yohud maʼlumotlarni notoʼgʼri koʼrsatganlik uchun mansabdor shaxslarga bazaviy hisoblash miqdorining uch baravaridan oʼn baravarigacha miqdorda jarima jazosini oʼrnatish belgilanmoqda.

Bundan tashqari, Аxborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi bilan birga “Davlat organlari, xoʼjalik birlashmalari va mahalliy ijro etuvchi hokimiyati organlarining rasmiy veb-saytiga qoʼyiladigan asosiy talablar”ga oʼzgartirish va qoʼshimchalar kiritish toʼgʼrisidagi qaror ishlab chiqildi. Unda barcha davlat organlari va tashkilotlarining rasmiy veb-saytida korruptsiyaga qarshi kurashish faoliyatiga bagʼishlangan alohida sahifa tashkil etish va mazkur yoʼnalishda amalga oshirilgan chora-tadbirlar doimiy yoritib borilishi nazarda tutilgan. Аytish joiz, davlat organlari va tashkilotlari tomonidan korruptsiyaga qarshi kurashish boʼyicha amalga oshirilgan ishlarning rasmiy veb-saytda aynan bitta sahifaga joylashtirilib, tizimlashtirilishi idoralar kesimida bu borada amalga oshirilgan ishlarning qiyosiy tahlil qilish imkonini beradi.

Shuningdek, Аgentlik tomonidan Davlat organlari va tashkilotlari faoliyati ochiqligini monitoring qilish va baholash boʼyicha metodika ishlab chiqildi. Metodikaga muvofiq davlat organlari va tashkilotlarini ochiqlikka oid faoliyati matbuot xizmati faoliyati samaradorligi, rasmiy axborot resurslarida maʼlumotlarni joylashtirish majburiyatiga rioya qilinishi, korruptsiya holatlarini barvaqt aniqlash hamda oldini olish sohasida amalga oshirilgan ishlar, faoliyatiga zamonaviy axborot kommunikatsiya vositalarini joriy qilinishi kabi umumiy 42 ta baholash mezoni qamrab olingan 7 ta indikator asosida baholanishi belgilangan.

Metodika asosida joriy etilishi rejalashtirilayotgan yangi mexanizmga koʼra, ochiqlik darajasi eng yuqori deb topilgan davlat organi yoki tashkilotining sohaga masʼul xodimlarini ragʼbatlantirish, aksincha salbiy boʼlganlarini qonunchilikda belgilangan tartibda javobgarlik masalasini hal etish tartibini joriy etish taklif etilmoqda. Reyting u yoki bu davlat organi va tashkilotining ochiqlik darajasini jamoatchilik uchun yaqqol koʼrsatib beradi.

Ochiqlik sohasida xorijiy davlatlarning tajribasi va ilgʼor xalqaro standartlar talablari oʼrganilgan holda Ochiq maʼlumotlar sifatida joylashtirilishi kerak boʼlgan ijtimoiy ahamiyatga molik maʼlumotlar roʼyxatini toʼldirish boʼyicha asoslantirilgan takliflar ishlab chiqildi. Kelgusida Ochiq maʼlumotlar koʼlamini kengaytirish, ijtimoiy ahamiyatga molik maʼlumotlar roʼyxatini toʼldirib borish bilan birga yangi platforma va ochiq maʼlumotlar toʼplamlari asosida yaratilgan mobil ilovalarni amaliyotga joriy etish rejalashtirilmoqda.