Maʼlumki, ochiqlik va shaffoflik taʼminlash va jamoatchilik nazoratini kuchaytirish institutlari korrupsiyaga qarshi kurashish bo‘yicha davlat siyosatining asosiy yo‘nalishlari hisoblanadi.

Shu maqsadda so‘nggi yillarda davlatimiz rahbarining tashabbusi bilan boshlangan islohotlar natijasida davlat boshqaruvining barcha sohalarida, shu jumladan, sud tizimida ochiqlik va shaffoflikni taʼminlovchi  yangi mexanizmlar hayotga samarali joriy etilmoqda.

Jumladan, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2021-yil 16-iyundagi “Davlat organlari va tashkilotlarining faoliyati ochiqligini taʼminlash, shuningdek, jamoatchilik nazoratini samarali amalga oshirishga doir qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi PF-6247-son Farmoniga muvofiq, 2021-yil 1-dekabrdan boshlab taraflarning roziligi bilan fuqarolar huquq va erkinliklari hamda jamoat tartibiga tajovuz qiluvchi, aholi sog‘lig‘ini saqlash, ekologiya, atrof-muhitni muhofaza qilish va tabiatdan foydalanish sohasidagi, shu jumladan davlat xizmatchilarining kasbiy faoliyati bilan bog‘liq huquqbuzarliklarga oid ishlar, shuningdek, ayrim oilaviy nizolarga oid fuqarolik ishlari bo‘yicha sud majlislarini (yopiq sud majlislari bundan mustasno) telekanallar, shuningdek, Internet tarmog‘i orqali jonli efirga uzatilish amaliyoti yo‘lga qo‘yildi.

Bundan tashqari, sudlar faoliyatining oshkoraligini taʼminlash,  adolatli sud qarorlari qabul qilinishi hamda sudga nisbatan jamiyat ishonchini oshirish maqsadida ilg‘or xalqaro tajribalar asosida sudlar faoliyatiga zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalari keng joriy etila boshlandi.

Xususan, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 30-avgustdagi “Sudlar faoliyatiga zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini yana-da kengroq joriy etish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ-3250-son qarorida sudlar faoliyatining ochiqligi, shaffofligi va tezkorligini taʼminlash, sudlov ishlarini yuritish sifati va aholining odil sudlovdan xabardorlik darajasini oshirish, sud xodimlari tomonidan sansalorlik, byurokratizm va suiisteʼmolchilik faktlariga barham berish asosiy vazifalardan biri etib belgilandi.

Mazkur vazifalar ijrosini taʼminlash bo‘yicha sudlar tomonidan jismoniy va yuridik shaxslarga ko‘rsatiladigan interaktiv xizmatlardan bir manzil asosida foydalanish imkoniyati yaratildi, shuningdek, sudlar tomonidan jismoniy va yuridik shaxslarga ko‘rsatiladigan interaktiv xizmat turlaridan foydalanish tartibi soddalashtirildi.

Misol uchun, bugungi kunda “exsud.sud.uz” sayti orqali sudlarga murojaatlarni elektron shaklda yuborish, ularni ko‘rib chiqish jarayonini onlayn kuzatib borish va sud qarorlarini elektron shaklda olish mumkin.  Oliy sud va Majburiy ijro byurosining axborot tizimlarini o‘zaro integratsiya qilish orqali sudlar tomonidan chiqarilgan ijro hujjatlarini majburiy ijro byurolariga sudyalarning elektron raqamli imzosi bilan tasdiqlangan holda elektron shaklda yuborish hamda ularning ijrosiga doir maʼlumotlarni onlayn tarzda olish imkoniyati mavjud. 

“Majlislar jadvali”  — jadval.sud.uz orqali birinchi, apellyatsiya va kassatsiya instansiyalarida sud majlisiga tayinlangan ishlar ro‘yxati bilan onlayn ravishda tanishish amaliyoti yo‘lga qo‘yildi. Shuningdek, birinchi instansiya sudlarida ishlarni sudyalar o‘rtasida inson omilisiz, adolatlilik va xolislik tamoyillari asosida avtomatik tarzda teng taqsimlash imkoniyatini beruvchi dasturiy taʼminot faoliyatga to‘liq joriy etildi.

Fuqarolar hamda tadbirkorlarga sudga murojaat qilishda amalga oshirilishi lozim bo‘lgan to‘lovlarni tezkorligi va aniqligini taʼminlash maqsadida  “Elektron to‘lov тизими” (billing.sud.uz)  orqali davlat bojlari va sudga murojaat qilishdagi yig‘imlar summasi hisobini yuritish uchun yagona elektron to‘lov tizimi ishga tushirildi.

“Elektron қабул” (qabul.sud.uz) orqali masofadan turib Oliy sud rahbariyatining shaxsiy qabuliga onlayn tarzda ro‘yxatdan o‘tish tizimi, “Videokonferensaloqa” (vka.sud.uz) rukni orqali zamonaviy vositalar (gadjetlar)dan foydalangan holda dunyoning istalgan nuqtasidan turib sud majlislarida ishtirok etish imkonini beruvchi mobil videokonferensaloqa (sinov tariqasida) joriy etildi.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020-yil 7-dekabrdagi “Sudyalarning chinakam mustaqilligini taʼminlash hamda sud tizimida korrupsiyaning oldini olish samaradorligini oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PF-6127-son Farmoni sud organlarining faoliyatida ochiqlik va shaffoflikni taʼminlashda navbatdagi muhim qadam bo‘ldi.

Unda  sudyalikka kadrlarni tanlash, tayyorlash, lavozimga tayinlash, shuningdek, sudyalar faoliyatini baholashda xolislik va shaffoflikni taʼminlash, ushbu jarayonlarga zamonaviy axborot texnologiyalarini izchil joriy qilish sudyalar mustaqilligini taʼminlash va sud tizimida korrupsiyaning oldini olish bo‘yicha davlat siyosatining asosiy yo‘nalishlaridan biri etib belgilandi.  

Bundan tashqari, Farmon bilan sud tizimida korrupsiya holatlarining oldini olish, Oliy sud kengashi va sud tizimi faoliyatida ochiqlik va shaffoflikni taʼminlash borasida sudyalik lavozimlariga nomzodlarni tanlash bo‘yicha imtihon jarayonlarini Internet tarmog‘i (veb-sayt) orqali onlayn tarzda yoritib borish yo‘lga qo‘yildi. Sudyalik lavozimiga nomzodlar va sudyalarning psixologik portreti bo‘yicha kasbga munosibligini baholashga ko‘maklashuvchi elektron dastur ishga tushirildi. Sudya faoliyatining samaradorligini elektron reyting orqali ochiq va shaffof baholashni taʼminlaydigan aniq mezonlar ishlab chiqildi.

Bu kabi chora-tadbirlar O‘zbekistonda ochiqlik siyosati qatʼiy va izchil olib borilayotgani, shuningdek, sud hokimiyati tizimida korrupsiya holatlarini keltirib chiqaruvchi sabab va shart-sharoitlarning oldini olish va bartaraf etish, odil sudlovni taʼminlash va shu orqali  sudlar faoliyatidan xalqimizni rozi qilish kabi muhim maqsadlarga katta eʼtibor qaratib kelinayotganligidan yaqqol dalolat beradi.

Korrupsiyaga qarshi kurashish agentligi

Axborot xizmati