Korrupsiyaga qarshi kurashish milliy kengashi tomonidan kapital qurilish sohasida “Korrupsiyasiz soha” loyihasini amalga oshirish yuzasidan 2022-2023-yillarga mo‘ljallangan “Yo‘l xaritasi” tasdiqlangan.

Bugungi kunda “Yo‘l xaritasi”da belgilangan vazifa va topshiriqlar ijrosini ta’minlash, qurilish sohasida korrupsiya va byurokratik to‘siqlarni bartaraf etish, sohaga zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini keng joriy etish orqali qurilish jarayonlarining barcha bosqichida shaffoflikni ta’minlash borasida bir qator ijobiy ishlar amalga oshirilmoqda.

Jumladan, Vazirlar Mahkamasining 2022-yil 14-fevraldagi “Qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallanmagan yer uchastkalarini xususiylashtirish to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonunini amalga oshirish chora-tadbirlari haqida”gi 71-son qarori qabul qilindi. Qarori talablari asosida barcha turdagi bo‘sh turgan yer uchastkalarini aniqlash va doimiy ravishda “YERELEKTRON” AATga joylab borish tartibi yo‘lga qo‘yildi.

Shuningdek, Kapital qurilish sohasidagi loyiha-qidiruv tashkilotlari reytingini hisoblash va yuritish tartibi takomillashtirildi, natijada baholash mezonlari 60 ta ko‘rsatkichdan 39 taga kamaytirilib, tashkilotlar ixtisoslashuvi bo‘yicha toifalarga bo‘lingan holda sohaviy yo‘nalishlari bo‘yicha baholash tizimiga o‘tildi.

Qonunchilikka qurilish tashkilotlariga kategoriyalarni berish muddatini aniq belgilash, tender ko‘rsatkichlarini baholash vaqtida kategoriyalarni yangidan belgilanishiga cheklov o‘rnatish hamda qurilish tashkilotlarining reyting baholash mezonlarini ochiqlik, shaffoflik, raqobat, xolislik hamda asoslilik tamoyillari asosida qayta ko‘rib chiqish bilan bog‘liq yangi normalar kiritildi.

Shuningdek, Loyiha-qidiruv tashkilotlari elektron reytingini yuritish tizimi joriy qilindi va bugungi kunda ushbu reyting tizimiga 1 385 ta loyiha tashkilotlari kiritildi.

Vazirlar Mahkamasining 2020-yil 9-noyabrdagi 699-son qarori bilan tasdiqlangan “Loyiha-qidiruv tashkilotlari reytingini hisoblash mezonlari” ga qo‘shimcha va o‘zgartirish kiritish orqali reytingni hisoblash bo‘yicha ishonchli ma’lumot olish, reyting ko‘rsatkichlari shakllanishida foydalaniladigan ma’lumotlar haqqoniyligi va shaffofligini ta’minlashga va korrupsiya omillari minimallashtirilishiga erishildi.

Loyiha hujjatlarini ekpertizadan o‘tkazish shaffof elektron tizimga o‘tkazildi, ekspertiza organlariga qog‘oz hujjatlar to‘plamini taqdim etish amaliyotidan to‘liq voz kechildi.

Xususan, 2022-yilda jami 26 706 ta obyekt loyihasi ushbu tizim orqali ekspertizadan o‘tkazilib, natijada mazkur obyektlar bo‘yicha 6,7 trln. so‘m mablag‘ tejab qolindi.

“Shaffof qurilish” milliy axborot tizimida “Ekspertiza xulosalarining yagona reyestri” yaratilib, barcha obyektlarning loyiha hujjatlari va ekspertiza xulosalari elektron bazasi shakllantirilib borilmoqda.

Ekspertiza yo‘nalishida faoliyat olib boruvchi yuridik shaxslarga guvohnoma berish orqali tizimda raqobat muhiti yaratilganini ham ta’kidlash joiz. Obyektlarning murakkablik toifasidan kelib chiqib, ekspertiza xulosasi berish tizimi tabaqalashtirildi. Tabaqalashgan toifadagi loyihalarga xulosa berish uchun ekspertiza tashkilotlari elektron reytingi yo‘lga qo‘yildi.

Shaharsozlik faoliyatini litsenziyalash ham elektron tizim asosida amalga oshirilmoqda. Ya’ni, vazirlikka kelmasdan litsenziya olish imkoni yaratildi. Bu esa korrupsiya omillarini keskin chekladi.

Joriy yil mobaynida shaharsozlik xujjatlarini ishlab chiqish uchun 503 ta hamda qurilishning ayrim turlarini amalga oshirish uchun 283 ta subyektga litsenziya berildi.

“Shaffof qurilish” milliy axborot tizimi 2022-yil davomida tashkil etilgan 11 714 ta onlayn elektron tender savdolari natijasida obyektlar bo‘yicha jami 1,05 trln. so‘m tejab qolindi.

Loyiha-qidiruv tashkilotlarini elektron davlat xaridlari platformasida tanlash tizimi yaratilgan bo‘lib, endilikda davlat budjeti hisobidan moliyalashtiriladigan obyektlar bo‘yicha loyiha tashkilotlari ushbu tizim asosida elektron tender orqali aniqlanadi.

Bundan tashqari, ish turlari, qurilish materiallari, mashina va mexanizmlari ko‘rsatkichlarining yagona bazasini o‘zida ifoda etuvchi “Qurilish resurslari milliy klassifikatori” ishlab chiqildi.

Mazkur klassifikator 113 mingdan ortiq nomdagi resurslardan (qurilish materiallari, texnikalar, ish turlari va boshqa) iborat.

Shu o‘rinda qurilish sohasida davlat nazorati takomillashtirilgani va nazorat funksiyalari kuchaytirilganini ham alohida qayd etish lozim.  Buning natijasida obyektlarda nazorat o‘rnatish bo‘yicha “Qurilish nazorati” axborot tizimi joriy qilindi. Obyektlarda aniqlangan barcha kamchiliklarni fotosuratlari bilan birgalikda tizimga onlayn ravishda kiritib borish yo‘lga qo‘yildi va nazorat jarayonlari avtomatlashtirildi. Bugungi kunda ushbu tizim orqali 31 565 ta obyekt nazoratga olindi. Tizim yordamida hududiy inspeksiyalar tomonidan 106 198 marotaba monitoring o‘tkazildi. Unga ko‘ra, qoidabuzarlarga 92 108 ta yozma ko‘rsatma berildi (pudratchiga – 30428 ta, buyurtmachiga – 36713 ta, loyiha tashkilotlariga – 24967 ta) hamda jiddiy kamchiliklarga yo‘l qo‘yganligi sababli 5 663 ta  holat bo‘yicha jarimalar qo‘llanildi (pudratchiga – 1361 ta, buyurtmachiga – 3566 ta, loyiha tashkilotlariga – 736 ta). Shu bilan birga, 1 144 ta obyektda qurilish-montaj ishlarini aniqlangan kamchiliklarni bartaraf etilgunga qadar to‘xtatilgan.

Fuqarolarga qurilayotgan obyektlar to‘g‘risida mustaqil ravishda axborot olish, noqonuniy qurilishlarni aniqlash, qurilish obyektlarida aniqlangan qoidabuzarliklarni qayd etish (foto va videomateriallar ko‘rinishida) va ularni qurilish sohasidagi nazorat bo‘yicha vakolatli organlarga yuborish imkonini beruvchi “Ogoh fuqaro” axborot tizimi ishlab chiqildi.

Master rejalarni ishlab chiqishda jamoatchilik taklif va fikrlarini o‘rganib chiquvchi “Mening mahallam” elektron platformasi ishga tushirildi (mm.mc.uz).

Qurilish obyektlarini ro‘yxatga olishdan boshlab, foydalanishga qabul qilishgacha bo‘lgan barcha jarayonlarni raqamlashtirilgan yagona tizim orqali monitoring qilish imkonini beruvchi “Maqsadli dasturlar monitoringi” elektron tizimi ishlab chiqildi (monitoring.mc.uz). Mazkur tizimda shakllanadigan ma’lumotlar yordamida qurilayotgan obyektlarni “xavf guruhlari”ga ajratgan holda tahlil etib borilmoqda.

Shu kabi chora-tadbirlar natijasida Vazirlik korrupsiyaga qarshi kurashish menejment tizimining ISO 37001:2016  xalqaro standarti talablariga muvofiqlik sertifikatini qo‘lga kiritdi.